روایت کاروان پیاده در «آوای کوهستان»/کمترین توقع ما داشتن سینماست

کیومرث نوروزی کارگردان فیلم سینمایی «آوای کوهستان» که این روزها در گروه سینمایی «هنروتجربه» در حال اکران است در گفت‌وگو با خبرنگار مهر عنوان کرد: این فیلم با نگاهی به رویداد تاریخی کاروان پیاده لردگان که در سال‌های آخر جنگ تحمیلی در سال ۱۳۶۵ در منطقه بختیاری نشین لردگان رخ داده است، داستانی خانوادگی و عاشقانه را درباره این عزیزان و شهدای این رویداد روایت می‌کند.

وی افزود: بختیاری‌ها همیشه به غیرت و پهلوانی مشهور بوده اند و دغدغه‌مندی اجتماعی و میهن‌دوستی بخشی از فرهنگ ما بوده است. من همیشه ارادتمند شهدا بوده‌ام. درست است که شهر ما حتی یک سالن سینما ندارد و به لحاظ دانشگاه‌های فرهنگی و هنری به خصوص در رشته سینما امکانات کمی دارد اما دارای استعدادهای فراوان و نیروی انسانی جوان و پویا و غیرتمند است. دیدن این پتانسیل‌ها و از طرفی دیگر رویداد سال ۱۳۶۵ که یک اقدام مردمی بزرگ در تاریخ جنگ تحمیلی به شمار می‌رود، همه دست به دست هم داد که عزم خود را برای ساختن این فیلم جزم کنم.

صدای دلاوران از دل کوه‌های زاگرس

این کارگردان درباره انتخاب نام این فیلم توضیح داد: سینما هنر شاعرانه حرف زدن است، آنچنان که شهید آوینی نیز روزهای جنگ و میادین نبرد را با دوربین مثل شعر می‌سرود. «آوای کوهستان» نیز مثالی نمادین است از صدایی که دلاور مردان بختیاری در سال‌های جنگ از دل کوه‌های زاگرس به جهانیان رساندند. در واقع «آوای کوهستان» همان فریادی است که کاروان پیاده لردگان، فلارد و خانمیرزا بر سر صدام کشید. چون زبان فیلم ما و روایت ما از شهدا روایتی شاعرانه بود لاجرم بدون آنکه در موضوع فیلم خللی ایجاد کند نامی اساطیری را بر این اثر نهادیم. البته این تصمیم فردی نبوده و با مشورت شورایی متشکل از کارشناسان و کارگردانان خبره و نام آشنای سینما و طی جلسات متعددی به این اتفاق نظر رسیدیم.

وی درباره روند پژوهش «آوای کوهستان» گفت: ما در مرحله پیش‌تولید کار، یک بار دیگر تیمی را مأمور کردیم تا در یک تحقیقات حساب شده اسامی بسیاری از عزیزانی را که در حرکت کاروان پیاده دخیل بودند، جمع‌آوری کنند. حتی با آماری که به دستمان رسید، متوجه شدیم که از تاریخ پس از اعزام این کاروان به جبهه تا پایان آن سال لردگان، فلارد و خانمیرزا چیزی حدود پنجاه شهید تقدیم وطن کرده اند. البته ما قبل از فیلمبرداری و نگارش فیلمنامه هم گفت‌وگوهایی با رزمندگان کاروان پیاده از جمله داود بیژنی، بهرام کریمی، ابراهیم کریمی، حبیب‌الله همتیان، فتحعلی قاسم‌پور، یزدان جلالی، احمد بابامیر، محمد روزدار، فرشاد طهماسبی و … داشتیم و از خاطرات و تجربیات آن‌ها در نگارش فیلمنامه بهره بردیم. درباره تغییرات فیلم نسبت به واقعیت هم تنها تغییرات صورت گرفته مربوط به جابه‌جایی های روایی در راستای تقویت ساختار داستانی فیلم بوده است.

لزوم توجه به کاروان پیاده لردگان

نوروزی در پاسخ به اینکه «آوای کوهستان» را یک فیلم مستند می‌داند؟ گفت: «آوای کوهستان» یک فیلم مستند محسوب نمی‌شود. ما سینماگر هستیم و سینمایی که ما در نظر داشتیم نیازمند درام، داستان و شاعرانگی بود. پیشنهاد می‌کنم که مستندسازان توانمند بعد از انتشار این فیلم بیایند و تا بازماندگان این رویداد تاریخی میان ما هستند، صحبت‌ها، خاطرات و درددل‌های شیرین این عزیزان را مستندنگاری کنند. راستش را بخواهید ماجرای کاروان پیاده لردگان آنقدر اتفاق بزرگ و ارزشمندی است که جا دارد آثار زیادی در رابطه با آن ساخته شود. ما نیز به قدر خودمان و به لطف شهدا، گوشه‌ای از روایت‌های خانواده‌های این سلحشوران را به تصویر کشیدیم. البته در جاهایی از فیلم از بخش‌های از تصاویر واقعی مربوط به فیلم‌های مستند قدیمی استفاده کردیم که هم به تاریخی بودن داستان کمک کند و هم اتفاقات و چهره‌های واقعی رزمندگان از این رویداد و انگیزه آنها را از زبان خودشان به تصویر بکشیم.

این کارگردان درباره دلیل استفاده کم از صحنه‌های جنگ و جبهه در این فیلم عنوان کرد: هدف ما از ساختن فیلم «آوای کوهستان» گفتمان درباره خانواده‌ها و انگیزه‌های این رزمندگان و شهدا برای آغاز حرکت کاروان پیاده بود. می‌خواستیم در فیلم ما دوربین و زاویه نگاهمان روی خود لردگان و مردم لردگان در پشت صحنه جنگ باشد. در واقع نبرد این عزیزان در جبهه موضوع اصلی فیلم ما نبود. از طرفی بودجه و همکاری لازم را در آن مقطع برای پرداختن به صحنه‌های جنگ نداشتیم. البته در سکانس‌هایی از فیلم ما شاهد کشمکش‌های این عزیزان در مسیر پیاده‌روی با موانع طبیعی مانند رودخانه، باران و کوهستان هستیم.
منبع: